Skip to content

Nieuwsbrief oktober 2020

Beste lezer,

De herfst is begonnen. Het weer is meteen behoorlijk onstuimig. Een mooi moment om even rustig voor deze nieuwsbrief te gaan zitten.

In de interviewreeks ‘De Droom van’ vertelt Liesbeth Groeneveld, bestuurder van Woonkracht10, over haar visie op de toekomst van de kwaliteit van wonen, leven en zorg voor kwetsbare mensen. Ook lees je meer over een aantal van mijn lopende opdrachten. En natuurlijk deel ik weer allerlei interessante artikelen en publicaties waarvan ik denk dat ze voor jou interessant kunnen zijn.

Heb je vragen over een opdracht of artikel of wil je ergens meer informatie over? Laat het mij weten.

Veel leesplezier!

Hartelijke groet,
Guido de Ruiter

Interviewreeks De droom van Liesbeth Groeneveld

In het derde deel van deze interviewreeks lees je hoe professionals en ervaringsdeskundigen aankijken tegen de toekomst van de kwaliteit van wonen, leven en zorg voor kwetsbare mensen. Wat zijn hun dromen en ideeën voor verbeteringen? En wat kunnen we van elkaar leren om de kwaliteit van leven van mensen die het niet helemaal alleen redden, te verbeteren?

In deze nieuwsbrief vertelt Liesbeth Groeneveld, bestuurder van Woonkracht10 en toezichthouder bij drie organisaties in het maatschappelijk middenveld, over haar droomwijk.

Wat drijft jou in je werk?
“Als ‘corporatiedier’ ligt mijn hart bij de kwetsbare doelgroepen. Niet alleen bij ouderen en mensen die hulpbehoevend zijn, maar bij alle mensen die een steuntje in de rug nodig hebben. Ooit hielp ik huurders met het invullen van huursubsidieformulieren, nu – dertig jaar later – span ik me als corporatiebestuurder in voor hun woonbelangen.”

“Door alle jaren heen heeft de zorg als sector steeds opnieuw mijn pad gekruist. Zo hebben we met verschillende partijen al in 1995 een integraal woon-, zorg- en welzijnstrefpunt in Hellevoetsluis opgezet. Dat was voor die tijd heel vernieuwend. Juist bij dat soort projecten en samenwerkingen voel je echt waar je passie ligt.”

Wat is jouw droom als je kijkt naar de kwaliteit van wonen, leven en zorg voor kwetsbare mensen?
“Mijn droom is dat mensen gewoon kunnen wonen en leven waar ze willen. Kwetsbare mensen die willen samenleven met gelijkgestemden op een plek waar hulp beschikbaar is, zouden zonder barrières ergens moeten kunnen wonen. Nu lopen ze tegen allerlei inkomenstoetsen, woonruimteverdelingsregels en wachtlijsten aan. Ik vind juist dat je veel meer moet kijken naar leefstijlen en wensen, in plaats van naar inkomens, regels, wetten en andere belemmeringen.”

Hoe zou je die droom kunnen waarmaken?
“Gebaseerd op mijn ervaringen door de jaren heen ben ik een groot voorstander van integrale samenwerking bij gebiedsontwikkeling. Ga uit van een buurt en wijk waar hoogwaardig gerenoveerd moet worden of waar de sloop-nieuwbouwplannen al op tafel liggen. En zoek, nog voordat de stedenbouwkundige aan de slag gaat, eerst de samenwerking op met zorg- en welzijnsorganisaties, gemeente en mogelijk met de huidige en toekomstige bewoners – jong en oud. Hoe zou de buurt er voor hen moeten uitzien?”

“Met zo’n integrale aanpak kom je tot een wijk waar iedere doelgroep – gezinnen, starters, ouders, jongeren met begeleiding – lekker kan wonen en leven in verschillende woningen van verschillende prijsklassen. Juist dan kom je tot wijken waar gelijkgestemden elkaar ontmoeten. Waar familie en vrienden dicht bij hun naasten kunnen wonen. En waar mensen met een verstandelijke beperking ‘gespikkeld’ (verspreid over wijken en complexen) zelfstandig kunnen wonen met óók zorg en welzijn dichtbij die hen kan ondersteunen in hun zelfredzaamheid. ”

“Belangrijk is wel dat we die wijken niet weer met allerlei verdeel- en inkomensregels belasten. Corporaties zouden daarin veel meer flexibiliteit moeten krijgen. Heb je een hoger inkomen, dan betaal je een hogere huur. Verdien je minder, dan betaal je minder.”

Naast intramuraal en gespikkeld wonen zie je steeds vaker een tussenvorm ontstaan voor mensen die zorg nodig hebben. Daarbij wonen zij geclusterd, maar zijn zorg en wonen wel gescheiden. Hoe kijk jij daartegenaan?
“Dat is juist mijn stokpaardje. Je voelt aan alles dat er behoefte is aan nieuwe vormen van wonen. Ik zou bijvoorbeeld graag het groepswonen 3.0 introduceren. Niet het groepswonen van vroeger met een gedeelde huiskamer, maar groepswonen waarbij iedereen zelfstandig woont en elkaar toch kan treffen. Er is grote behoefte aan deze vorm van wonen, zowel onder jongeren als onder ouderen.”

“Een speciale woonvorm vraagt uiteraard om speciale woningen en complexen. De uitdaging is wel om die zo te bouwen dat we de flexibiliteit houden om ze transformeren, wanneer de woon- en zorgwensen in de toekomst veranderen. Hierbij moeten we ons samen inspannen voor de bekostiging van ontmoetingsplaatsen, van ingerichte recreatiepleinen tot koffiecorners.”

De ontwikkeling van ‘jouw droomwijk’ begint met een integrale samenwerking tussen partijen in het maatschappelijk middenveld. Wat is er nodig voor een succesvolle samenwerking?
“Voor mij staat voorop dat er binnen een stuurgroep feminiene eigenschappen moeten zijn. Niet dat het allemaal vrouwen moeten zijn, maar de nadruk moet liggen op verbinden, empathie en begrip voor de positie van de ander. Niet alleen voor je eigen gewin en succes gaan, maar ook durven inleveren. Samen gaan voor de gemene deler – daar draait het om. Wat mij betreft gelden die feminiene eigenschappen niet alleen voor de maatschappelijke partners, maar ook voor de gemeenten, stedenbouwkundigen en projectontwikkelaars die aan het project werken.”

“Verder is binnen de stuurgroep slagkracht van groot belang. Je moet bouwen vanuit een gedeelde visie op de wijk en een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Je hebt commitment nodig: ‘Zo gaan we het doen!’. Ook moet je samen naar de financiën kijken. Kun je door ‘ontschotting’ bijvoorbeeld de financiële stromen beter op elkaar laten aansluiten?”

“Medebepalend voor het succes is overigens wel de omvang van je ontwikkelingsgebied. Als dat gebied te groot en te complex is, loop je snel met z’n allen vast. In Papendrecht, waar we nu naar een nieuwe wijkaanpak kijken, is het gebied klein genoeg om genoeg slagkracht te behouden. We willen het project daar een eerste kleine parel laten zijn, waarvanuit we grotere cirkels kunnen trekken.”

Welke rol zie je voor de gemeente weggelegd in het bouwen aan droomwijken?
“Als samenwerkingspartner hebben we de gemeente hard nodig. Niet alleen vanuit haar faciliterende rol, maar ook voor de versoepeling van de wet- en regelgeving, zodat er meer flexibiliteit komt in huur, koop, huurprijsklassen, woonruimteverdelingsregels en al dat soort barrières.”
 
“Maar misschien nog wel de belangrijkste taak van de gemeente is haar luisterende rol. Mijn oproep: ‘Obedientia’. Luister vooral naar de mensen die actief zijn in die buurten en wijken. Zij weten precies wie er nu wonen en weten wat er nodig is.”

Opdracht uitgelicht: Gemengd wonen in Breda

Woningcorporatie WonenBreburg gaat een gemengd wonen nieuwbouwproject ontwikkelen. Hierin werkt de corporatie samen met de gemeente Breda en vier zorgaanbieders die onder andere actief zijn op het gebied van maatschappelijke opvang, beschermd wonen en mensen met een verstandelijke en/of psychiatrische beperking.

Ik ondersteun dit traject zowel procesmatig als conceptueel-inhoudelijk als onafhankelijk procesmanager namens de zes partijen. Met dit gemengd wonen project kiezen partijen niet voor de makkelijke weg, maar wel voor de weg die, zo is de overtuiging, leidt tot het verbeteren van de kwaliteit van leven én tot een betere integratie van kwetsbare medeburgers in de samenleving. Van systeemdenken naar werken aan de bedoeling. Een uitdaging met grote maatschappelijke meerwaarde!

De gezamenlijke ambitie is:

  • Met gemengd wonen willen partijen een nieuwe invulling geven aan een woonconcept waar huurders met en zonder ondersteuningsbehoefte samen wonen. En waar iedereen, naar vermogen, een bijdrage levert aan de woongemeenschap waar, naast prettig wonen, oog hebben voor elkaar vanzelfsprekend is. Door ontmoetingsmogelijkheden in het gebouw te faciliteren en ontmoeting te stimuleren ontstaat meer begrip voor elkaar. Dit biedt kansen voor gezamenlijke activiteiten;
  • Partijen zien gemengd wonen projecten als een impuls voor het creëren van inclusieve wijken. Het draagt bij aan het werken aan herstel van de eigen situatie en participatie en het tegengaan van sociale uitsluiting. Gemengd wonen is een kans voor het passend en succesvol huisvesten van diverse doelgroepen met een goede samenwerking op het terrein van wonen en zorg.

Achtergrondinformatie over dit project:

Woningen voor een brede doelgroep
De woningen zijn bestemd voor een brede doelgroep. Deels voor cliënten van zorgaanbieders en deels voor reguliere woningzoekenden die willen deelnemen aan dit project vanuit het gedachtegoed ‘gemengd wonen’. Het biedt bewoners met een ondersteuningsvraag de mogelijkheid om in een veilige omgeving te werken aan het (her)nemen van regie in wonen en leven.

Meer dan alleen een dak boven het hoofd
De bewoners hebben behoefte aan meer dan alleen een dak boven het hoofd. Zij kiezen ervoor om in een woongemeenschap te wonen. Van de bewoners wordt verwacht dat zij betrokken zijn bij en zich (tezamen) verantwoordelijk voelen voor het gebouw en al haar bewoners. Er zijn gemeenschappelijke ruimten en er wordt een bewonersvereniging opgericht.

Gedeelde verantwoordelijkheid van partijen

Organisatie en beheer zijn vanzelfsprekend belangrijke voorwaarden voor het succes van gemengd wonen projecten. Selectie van huurders op motivatie, begeleiding gericht op individu en collectief is noodzakelijk. Sociaal beheer is gewenst ter ondersteuning van de woongemeenschap, verhuurzaken, communicatie, werving van huurders en de relatie met de buurt. Een gedeelde verantwoordelijkheid door de partijen is hierin essentieel.

Wat mij betreft een fantastisch project dat bijdraagt aan de transformatieopgave in de maatschappelijke zorg.

Andere opdrachten
Een overzicht van alle opdrachten waar ik op dit moment aan werk of aan gewerkt heb, vind je op mijn website.

Ondersteuningsteam Wonen en Zorg, verbreding focus en meer uren

Zoals je in mijn eerdere nieuwsbrief kon lezen, ben ik een van de experts van het Ondersteuningsteam Wonen en Zorg (OWZ) om lokale vraagstukken over wonen en zorg van gemeenten en woningcorporaties in kaart te brengen. Het OWZ is onderdeel van het landelijk programma Langer thuis.

Samenwerking
Bij bijna alle vragen die het ondersteuningsteam oppakt, is tripartite samenwerking tussen gemeenten, woningcorporaties en zorgorganisaties het uitgangspunt. De opgave raakt immers verschillende domeinen en organisaties. Een woningcorporatie of zorgorganisatie kan in combinatie met een gemeente een aanvraag doen voor het ondersteuningsteam. Maar een gemeente kan ook zelf een aanvraag doen in combinatie met een woningcorporatie of zorgorganisatie. Maar ook zelfstandig kan een aanvraag voor ondersteuning worden ingediend.

Tijd voor een herziene flyer
Er zijn inmiddels diverse aanvragen binnengekomen en verdeeld onder de experts die allemaal hun eigen expertise hebben. In eerste instantie lag de focus op ouderen, maar deze is inmiddels verbreed naar bijvoorbeeld de opgave rondom mensen met een beperking. De maximale ureninzet van de experts is ook uitgebreid. Hierdoor zijn er na het intakegesprek meer mogelijkheden om het vraagstuk op te lossen. De hoogste tijd dus om een herziene flyer te publiceren.

Meer informatie over het OWZ?
Heb je ook een vraagstuk waarbij de inzet vanuit het ondersteuningsteam gewenst is? Neem dan gerust vrijblijvend contact op. Meer informatie vind je op de website van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland.

Gemeente Lansingerland: voortgang aanpak opgave kwetsbare inwoners

In mijn vorige nieuwsbrief schreef ik dat ik samen met Netty van Triest van Platform31 de gemeente Lansingerland ondersteun bij het aanpakken van de opgave voor haar kwetsbare inwoners.

Notitie op basis van visie en ambitie
Inmiddels is er een notitie geschreven die is gebaseerd op de visie en ambitie van de gemeente. De interviews met een aantal belangrijke stakeholders zijn gevoerd en een en ander is getoetst aan de landelijke ontwikkelingen.

Aanbevelingen omarmd Naar aanleiding van deze notitie, met een aantal procesmatige en inhoudelijke aanbevelingen, is op 1 september een brede bijeenkomst georganiseerd met de gemeente Lansingerland en een aantal samenwerkingspartners. Iedereen heeft de notitie omarmd, zowel wat betreft de procesmatige aanbevelingen als de inhoudelijke. De komende tijd wordt de opgave vanuit een netwerksamenwerking opgepakt. Met als doel te komen tot realisatie van de opgave voor het wonen en de ondersteuning van kwetsbare medeburgers en in het bijzonder kwetsbare jongvolwassenen.

Procesmanager
Ik ben gevraagd om dit proces de komende tijd als onafhankelijk procesmanager te ondersteunen. Dat doe ik graag!

Stappenplan Thuistechnologie voor corporaties

Om ouderen langer zelfstandig thuis te kunnen laten wonen staan woningcorporaties voor de taak om bestaande, maar ook nieuw te bouwen woningen, levensloopgeschikt te maken en te voorzien van slimme toepassingen. Thuistechnologie speelt daarin een belangrijke rol. Het gaat dan om het deel van domotica dat de bewoner en zijn omgeving ondersteunt in het streven naar gemakkelijk leven en behoud van onafhankelijkheid en zelfstandigheid in de thuissituatie. Ook als men iets mankeert.

Inzet, doelen, risico’s en kosten van domotica
In opdracht van het Aedes-Actiz Kenniscentrum Wonen-Zorg ontwikkelde ik in 2012 het ‘Stappenplan Thuistechnologie voor corporaties‘ waarin verschillende stappen doorlopen worden. Het gaat om afwegingen over de inzet van domotica, de aansluiting bij gestelde doelen, maar ook over risico’s en kosten.

Het stappenplan is naar eigen inzicht te gebruiken. Soms worden alle stappen doorlopen, soms een gedeelte. En sommige stappen worden mogelijk herhaald en krijgen een steeds verdere invulling.

Nu beschikbaar op mijn website
Omdat het kenniscentrum niet meer bestaat, en de website wellicht ophoudt te bestaan, staat het stappenplan volledig op mijn website. Zo blijft deze kennis beschikbaar. Kijk op mijn website om alle stappen te bekijken en handleidingen en aanvullende informatie te downloaden.

Conferentie Een nieuwe generatie ouderen langer thuis

Op 25 november vindt een landelijke conferentie plaats onder de naam ‘Een nieuwe generatie ouderen langer thuis‘. De conferentie wordt georganiseerd door ‘Een nieuwe generatie ouderenzorg‘ en het beleidsprogramma ‘Langer Thuis‘ van het ministerie van VWS. Deelnemers kunnen online deelnemen. 

Workshop ‘De inclusieve wijk
Samen met Platform31 verzorg ik een workshop over ‘De inclusieve wijk‘. Hierin komen vraagstukken aan bod als:

  • Hoe maak je je wijk geschikt en inclusief voor het langer thuis wonen van alle inwoners, dus ook kwetsbare groepen?
  • Hoe breng je samenhang aan in voorzieningen in de wijk, zodat ouderen in hun eigen wijk oud kunnen worden?

Voorbeelden en aanpakken
Tweeëntwintig gebiedscoalities, van Groningen tot Rotterdam, maken een ontwikkeltocht naar de bouwstenen voor goed wonen, een ondersteunende sociale en fysieke leefomgeving en nabijheid van voorzieningen. De basisgedachte is een zorgzame wijk, waar samenwerking en afstemming nodig is van professionele partijen. Deze tocht levert voorbeelden en aanpakken op om tot de gewenste uitrusting van deze wijk te komen, zet partijen aan tot investeren en levert tools en instrumenten voor borging.

Annette Duivenvoorden van Platform31 gaat in op de ontwikkeling van de bouwstenen. Ik ben betrokken (geweest) bij tal van gebiedsgerichte aanpakken zoals in Delft, de Hoekse Waard en Rotterdam. Ik deel mijn ervaringen in diverse gemeenten.

Meer informatie en de mogelijkheid om je in te schrijven voor deze (gratis) online conferentie vind je op www.eennieuwegeneratieouderenzorg.nl.

Kennis delen

Hieronder staan meerdere interessante kennisitems. Heb je ook iets te delen? Laat het me weten en ik neem het graag in de volgende nieuwsbrief op.

Wanneer je denkt dat deze nieuwsbrief voor iemand anders interessant is, stuur deze dan vooral door!

Interessante links

Mini-podcast over woonopgave voor zelfstandig wonende ouderen
Ouderen blijven gelukkiger en gezonder als ze zo lang mogelijk zelfstandig kunnen wonen in hun eigen omgeving. De Taskforce Wonen en Zorg moet het aanpakken van de lokale woonopgave voor zelfstandig wonende ouderen kracht bijzetten. In twee jaar wil de Taskforce de tien grootste knelpunten op woon-zorggebied hebben opgelost. In een mini-podcast leggen Hans Adriani (voorzitter) en Taskforce-kwartiermaker Heleen Stigter uit hoe ze dat willen doen.

Definitief advies van de commissie Toekomst zorg thuiswonende ouderen
Minister De Jonge heeft de Tweede Kamer een brief aangeboden met het definitieve advies van de commissie ‘Toekomst zorg thuiswonende ouderen‘. Dit advies Oud en zelfstandig in 2030, aangepast REISadvies is in 3 delen te downloaden vanaf de website van de Rijksoverheid.

Gemeente Amsterdam: Intentieverklaring Zelfstandig geclusterd wonen voor ouderen
De gemeente Amsterdam en diverse andere partijen tekenden de Intentieverklaring Zelfstandig geclusterd wonen in Amsterdam 2020-2025 om hun ambitie tot het realiseren van meer geclusterde ouderenwoningen waar te maken. Doel is om de Amsterdamse ouderen prettiger en langer zelfstandig te laten leven.

Platform31: onderzoek flexwonen voor zorgdoelgroepen
Platform31 en Expertisecentrum Flexwonen hebben onderzoek gedaan naar tijdelijke woonvormen voor zorgdoelgroepen. Deze woonvormen dienen als tussenstap tussen intramuraal verblijven en zelfstandig wonen in de wijk. Er zijn tien projecten bezocht waar zorgdoelgroepen tijdelijk worden gehuisvest. Meer informatie over dit onderzoek vind je in de publicatie Flexwonen als opstap richting zelfstandig wonen.

ActiZ: publicatie Bezichtiging van nieuwe woonzorgvormen voor ouderen
Om ouderen in de toekomst beschikbare en betaalbare zorg te kunnen bieden, zijn nieuwe woonzorgvormen hard nodig. Mede door de groei van het aantal ouderen en daarmee de stijging van de vraag naar zorg en het tekort aan zorgmedewerkers. Dit stelt Actiz in de publicatie Bezichtiging van nieuwe woonzorgvormen voor ouderen.

Publicatie Prestatieafspraken – wonen met zorg
Het ministerie van BZK bracht samen met Platform31 het digitale magazine Prestatieafspraken Wonen met zorg uit. Met prestatieafspraken tussen gemeenten, woningcorporaties en huurdersorganisaties op het gebied van wonen en zorg, worden concrete stappen gezet naar een betere samenhang tussen het zelfstandig langer thuis blijven wonen van ouderen en de daarbij benodigde zorg en ondersteuning.

Ketenbureau i-Sociaal domein: handreiking Kiezen voor de taakgerichte uitvoeringsvariant
Gemeenten zijn sinds 2015 voor belangrijke delen verantwoordelijk voor de uitvoering van de Wmo en de Jeugdwet. De stuurgroep van i-Sociaal domein publiceerde de handreiking Kiezen voor de taakgerichte uitvoeringsvariant waarin drie uitvoeringsvarianten worden beschreven voor de bekostiging en de wijze van verantwoording van de taakuitvoering in het sociaal domein.   

Platform31 / RIGO: Publicatie Gebouw van de volkshuisvesting; renovatie gewenst!
In de publicatie Gebouw van de volkshuisvesting; renovatie gewenst! brengen Platform31 en RIGO de ontwikkelingen van de afgelopen jaren en de te verwachten ontwikkelingen van betaalbaarheid en beschikbaarheid van het sociaal wonen, leefbaarheid en bouwkundige kwaliteit van woningen in beeld.

Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB): essaybundel Samenwerken, samen betalen?
Ter inspiratie voor de inmiddels traditionele ‘Dag van de Financiële Verhoudingen’ op 15 oktober a.s., heeft de ROB de essaybundel Samenwerken, samen betalen? uitgebracht. Diverse wetenschappers en praktijkdeskundigen schreven een essay waarin ze reflecteren op het centrale thema dat gaat over de bekostiging van opgaven in maatschappelijke netwerken.

Feiten en cijfers van informele zorg in Nederland
In Nederland verlenen veel mensen vrijwillig en onbetaald zorg of ondersteuning aan familieleden (mantelzorgers), ouderen of mensen met fysieke, verstandelijke of psychische beperkingen. Movisie zet op haar website de feiten en cijfers op een rij over het ondersteuningsaanbod, samenwerking met professionals en de toekomst van de informele zorg.

Beter Oud: meer aandacht voor mantelzorgers bij tweede coronagolf
Op de website van Beter Oud wordt aandacht besteed aan een advies van het Sociaal Cultureel Planbureau. Het SCP onderzocht de maatschappelijke gevolgen van de coronamaatregelen voor mantelzorgers. Bij een mogelijke tweede coronagolf moet nadrukkelijker rekening worden gehouden met het belang en de specifieke situatie van mantelzorgers.